Bu konu anlatımında İngilizcede active ve passive voice nedir sorusuna cevap verilmektedir. İngilizce tenslerde active ve passive cümle yapısı nasıl oluşur, İngilizce active passive cümle yapıları örnek cümlelerle anlatılmaktadır.
İngilizcede Edilgen Yapı (Active and Passive)
Bu dersimizde İngilizcede edilgen çatı ve edilgen cümlelerin yapısından bahsedeceğiz. Bu konuya geçmeden önce İngilizcedeki temel zaman (tenses) konularını (Geniş zaman, geçmiş zaman gibi) öğrenmeniz gerekir.
Fiilin etken [active] olduğu cümlede eylemi yapan kişi bellidir. Edilgen [passive] bir cümlede ise eylemi yapan kişi belli değildir.
Ali camı kırdı. (etken [active]) = Cam kırıldı. (edilgen [passive])
İngilizcede edilgen cümlelerde eylemi yapan kişiyi belirtmek istediğinizde “by + özne” ifadesini kullanabilirsiniz. “By” anlam olarak Türkçedeki “tarafında” ifadesiyle aynıdır.”By + özne” ifadesi eklense de cümle yine edilgen yapıdadır.
Ali camı kırdı. (etken) = Cam -Ali tarafından- kırıldı.(edilgen)
İngilizcede fiiller nesne alan (transitive) ve nesne alamayan (intransitive) fiiller şeklinde ikiye ayrılır. Nesne alan (transitive) fiiller etken yapıdan edilgen yapıya çevrilebilir. Nesne almayan fiiller edilgen yapılamaz.
Örneğin, “Ali pencereyi kırdı” cümlesinde “Kim?” sorusuna verilen cevap “Ali” cümlenin öznesidir. “Neyi kırdı?” sorusuna verilen cevap (pencere) ise nesnedir. Cümlenin yüklemi, iş, oluş veya eylem bildiren kelime “kırdı” bir fiildir. Bu cümleyi edilgen hale getirdiğimizde cümlemiz “Pencere kırıldı” veya “Pencere, Ali tarafından kırıldı” şeklinde olacaktır. Bu konumuzda edilgenlik esas alınmaktadır.
Yukarıdaki örneğimizi şimdi İngilizce olarak ele alalım. Cümlemizin zamanı geçmiş zaman ise edilgen halinde de cümlenin zamanına dikkat etmemiz gerekecek.
Ali pencereyi kırdı. = Ali broke the window. [Geçmiş Zaman]
Pencere Ali tarafından kırıldı. = The window was broken by Ali. [Geçmiş Zaman]
Her zamanda cümlenin yapısı değişecektir. Tüm zamanlarda edilgen cümlelerde zaman zarflarının yeri genel olarak cümlenin sonundadır. Hatta by phrase yapısından sonra getirilmelidir. Sıklık fiilleri ise yardımcı fiilden (be) sonra gelir. Eğer iki tane yardımcı fiil varsa her ikisinin arasına getirilmelidir. Cümle yapılarıyla ilgili formüllerimizden şimdi sırayla bahsedelim.
Geniş Zamanda Edilgen Cümle
Etken cümle yapısı: Özne + fiil + nesne
Edilgen cümle yapısı: Nesne + am/is/are (yardımcı fiil) + fiilin 3. hali + [ by + özne (eylemi yapan kişi) ]
Etken cümlede nesne konumunda olan kelime, edilgen cümlede özne konumuna getirilir ve açık açık cümlenin öznesi olur. Fakat karıştırmamanız için biz formüllerimizde etken cümlede nesne olan kelimeyi özne konumunda da nesne olarak adlandıracağız.
Ali breaks the window. (Etken: Ali pencereyi kırar.)
The window is broken by Ali. (Edilgen: Pencere Ali tarafından kırılır.)
Eylemi yapan kişi bilinmiyorsa veya belirtmek istemiyorsanız “by + özne” ifadesini kaldırabilirsiniz:
The window is broken. (Edilgen: Pencere kırılır.)
Yukarıdaki örneğimizde görüldüğü gibi özne (Ali) ile nesne (pencere) yer değiştirdi. Cümlenin yüklemi ise formüldeki gibi 3. haliyle başında yardımcı fiil kullanmak şartıyla değiştirildi. Sona getirilen öznenin başına “tarafından” anlamını veren (by) ifadesi getirilmiştir. Diğer zamanlarda da buna benzer formüller vardır. Her bir cümle yapısını bu şekilde inceleyebilirsiniz.
Aşağıda bahsedeceğimiz tüm zamanlardaki edilgenlik yapısını tek bir örnek üzerinde inceleyeceğiz. Diğer bir ifadeyle daha kolay öğrenmeniz açısından aynı cümlenin farklı zamanlardaki edilgen halini göreceksiniz.
Şimdiki Zamanda Edilgen Cümle
Etken cümle yapısı: Özne + yardımcı fiil + fiilin 1. hali + ing + nesne
Edilgen cümle yapısı: Nesne + yardımcı fiil + being + fiilin 3. hali + by+ özne
Ali is breaking the window. (Etken: Ali pencereyi kırıyor.)
The window is being broken by Ali. (Edilgen: Pencere Ali tarafından kırılıyor.)
The window is being broken. (Edilgen: Pencere kırılıyor.)
Geçmiş Zamanda Edilgen Cümle
Etken cümle yapısı: Özne + fiilin 2. hali + nesne
Edilgen cümle yapısı: Nesne + was/were (yardımcı fiil) + fiilin 3. hali + by + özne
Ali broke the window. (Etken: Ali pencereyi kırdı.)
The window is broken by Ali. (Edilgen: Pencere Ali tarafından kırıldı.)
The window was broken. (Edilgen: Pencere kırıldı.)
Şimdiki Zamanın Hikayesinde Edilgen Yapı
Etken cümle yapısı: Özne + was/were (yardımcı fiil) + fiilin 1. hali + ing + nesne
Edilgen cümle yapısı: Nesne + was/were (yardımcı fiil) + being + fiilin 3. hali + by + özne
Ali was breaking the window. (Etken: Ali pencereyi kırıyordu.)
The window was being broken by Ali. (Edilgen: Pencere Ali tarafından kırılıyordu.)
The window was being broken. (Edilgen: Pencere kırılıyordu.)
Gelecek Zamanda Edilgen Yapı
Etken cümle yapısı: Özne + will + fiilin 1. hali + nesne
Edilgen cümle yapısı: Nesne + will + be + fiilin 3. hali + by + özne
Ali will break the window. (Etken: Ali pencereyi kıracak.)
The window will be broken by Ali. (Edilgen: Pencere Ali tarafından kırılacak.)
The window will be broken. (Edilgen: Pencere kırılacak.)
(Present Perfect Tense)’de Edilgen Yapı
Etken cümle yapısı: Özne + have/has (yardımcı fiil) + fiilin 3. hali + nesne
Edilgen cümle yapısı: Nesne +have/has (yardımcı fiil) + been + fiilin 3. hali + by + özne
Ali has broken the window. (Etken: Ali pencereyi kırdı.)
The window has been broken by Ali. (Edilgen: Pencere Ali tarafından kırıldı.)
The window has been broken. (Edilgen: Pencere kırıldı.)
(Past Perfect Tense)’de Edilgen Yapı
Etken cümle yapısı: Özne + had (yardımcı fiil) + fiilin 3. hali + nesne
Edilgen cümle yapısı: Nesne + had (yardımcı fiil) + been + fiilin 3. hali + by + özne
Ali had broken the window. (Etken: Ali pencereyi kırmıştı.)
The window had been broken by Ali. (Edilgen: Pencere Ali tarafından kırılmıştı.)
(Future Perfect Tense)’de Edilgen Yapı
Etken cümle yapısı: Özne + will + have + fiilin 3. hali + nesne
Edilgen cümle yapısı: Nesne + will + have + been + fiilin 3. hali + by + özne
Ali will have broken the window. (Etken: Ali pencereyi kırmış olacak.)
The window will have been broken by Ali. (Edilgen: Pencere Ali tarafından kırılmış olacak.)
(Modals: Can/Could/Would/May/Might/Should/Must etc)’da Edilgen Yapı
“Modal” ların edilgen yapılışı: “Modal yapılar”da (Can/Could/Would/May/Might/Should/Must gibi) modal’dan sonra “be” (olmak) fiilinin 3. hali ve esas fiilin 3. hali getirilir. Nesne ise özne konumuna getirilir. Eylemi yapan kişi belirtilmek isteniyorsa “by + eylemi yapan kişi” ifadesi fiilden sonra eklenir.
Etken cümle yapısı: Özne + can/could/would/may/might/should/must + fiilin 1. hali + nesne
Edilgen cümle yapısı: Nesne + can/could/would/may/might/should/must + been + fiilin 3. hali + [ by + özne (eylemi yapan kişi) ]
Ali can break the window. (Etken: Ali pencereyi kırabilir.)
The window can be broken by Ali. (Edilgen: Pencere Ali tarafından kırılabilir.)
The window can be broken. (Pencere kırılabilir.)
Kısaca ifade etmek gerekirse, etken cümlede eylemi yapan kişi bilinir ve özne konumudadır. Edilgen cümlede ise, eylemi yapan kişi bilinmez, biliniyorsa “by” ifadesi ile belirtilir ve etken cümlede nesne konumunda olan kelime özne konumuna getilir.